Η κρίση, οι Καραμανλικοί και η ΕΛΣΤΑΤ: Το παραμύθι έχει κότα που γεννά χρυσά αυγά, έχει και δράκο

Ι.

Μόλις κατέρρευσε η αγορά ακινήτων στις ΗΠΑ και χρεοκόπησε η Lehman Brothers (καλοκαίρι - φθινόπωρο 2008), οι τότε κυβερνώντες την Ελλάδα διαβεβαίωναν τους πολίτες ότι η χώρα μας ήταν «οχυρωμένη» και δεν κινδύνευε από την επερχόμενη παγκόσμια κρίση, γιατί έχει ισχυρό τραπεζικό σύστημα και (παράδοξο επιχείρημα, αλλά δεν ήταν το μόνο παράδοξο) μεγάλη παραοικονομία.
Συνέχισαν απτόητοι τη διανομή αστακομακαρονάδας στις οικονομικές ελίτ. Στο μεγάλο φαγοπότι έπεφταν βέβαια από το τραπέζι τεμάχια αστακού - μερικά από τα οποία αποδείχτηκαν εκ των υστέρων δαγκάνες. Αυτά προορίζονταν για μια παρατρεχάμενη μερίδα της ανώτερης μεσαίας τάξης ή για επιλεγμένες ομάδες των αποκαλούμενων μικρομεσαίων: Διορισμοί (μέχρι και «αγροφύλακες» επανεφευρέθηκαν), μαγικά γεωργικά μηχανήματα που γίνονται το βράδυ τζιπ, αυξήσεις μισθών προπαντός για υψηλόμισθες εγκατεστημένες μερίδες του ευρύτερου δημόσιου τομέα και για τα μύρια ειδικά μισθολόγια, συντάξεις με μυθικά εφάπαξ στα 40, άφθονες «εθελούσιες έξοδοι» για  ευγενείς συνομοταξίες μισθωτών, πολιτικές υπο-φορολόγησης ομάδων με μεγάλη φοροδοτική ικανότητα, επιδοτούμενες από τους αδύναμους. Συν το πακέτο Αλογοσκούφη για τις τράπεζες το 2008, που ενίσχυσε τόσο πολύ την κεφαλαιακή τους επάρκεια, ώστε μετά χρειάστηκαν άλλες τρείς Κοινοτικές ανακεφαλαιοποιήσεις, οι οποίες χρεώνονται στο δημόσιο χρέος. 

Ο ίδιος ο υπουργός οικονομίας Γ. Αλογοσκούφης, όπως φαίνεται, το 2008 είχε καταλάβει ομιχλωδώς ποιό ζώο με κοφτερά δόντια και μακριά μούρη ήταν αυτό που θα έπαιρνε τη θέση της κότας με τα χρυσά αυγά: Πρότεινε κάποιου είδους (ανεπαρκή) αποτρεπτικά μέτρα και φυσικά ...αντικαταστάθηκε.
Αυτό που επακολούθησε το πρώτο εξάμηνο του 2009 ήταν ο ορισμός της ανεύθυνης οικονομικής διακυβέρνησης. Η τότε κυβέρνηση ξόδεψε τα πενιχρά αποθέματα ενώ αντλούσε διαρκώς όλο και υψηλότερο νέο δανεισμό που μετατρεπόταν αμέσως σε «παροχές» προς τους ήδη ευνοημένους και σε καταναλωτικές δαπάνες. Σαν να μην υπήρχε αύριο. Ο δανεισμός με το 3ετές ομόλογο-jumbo των 27 δισεκατομμυρίων τον Μάρτιο του 2009 ήταν η φωτοβολίδα που ειδοποιούσε κάθε λογικά σκεπτόμενο παρατηρητή - θα έλεγε κανείς και τις παγκόσμιες αγορές: «Δώστε - ό,τι προλάβουμε τώρα. Για την αποζημίωση σας, άς φροντίσουν οι επόμενοι - μετά από εμάς ο κατακλυσμός». Αλλά ως γνωστόν, στις αγορές επικρατεί το πνεύμα του «κοπαδιού». Τα κοπάδια, όταν κινούνται, έχουν πολύ μεγάλη αδράνεια και αντιλαμβάνονται τον γκρεμό μόνον τη στιγμή που πέφτουν. 

ΙΙ. 

Η ζώνη του ευρώ έχει δομικά, εκ κατασκευής σφάλματα. Αλλά η Ελλάδα της κρίσης αποδείχτηκε η πιό άρρωστη χώρα σε μιά άρρωστη Ευρωζώνη. Πολλοί, πολιτικοί και τεχνοκράτες της οικονομίας, προκειμένου να μη λογοδοτήσουν για την δημοσιονομική - και κυρίως την μακροοικονομική - διαχείριση της δεκαετίας του 2000, την οξύτατη εκδήλωση στην Ελλάδα της παγκόσμιας κρίσης μετά το 2008 επιμένουν να τη βαφτίζουν «κρίση ελλείμματος», δηλαδή (παροδική) κρίση ρευστότητας. Στην πραγματικότητα είναι διπλή βαθειά διαρθρωτική κρίση που δεν εκδηλώνεται μόνον στο πεδίο της οικονομίας: Αφενός, διαρθρωτική κρίση του ελληνικού παραγωγικού μοντέλου με όλο και μεγαλύτερο άνοιγμα του ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών. Και αφετέρου, μακροχρόνια κρίση δημοσιονομικής - δηλαδή πολιτικής - διαχείρισης, με δανεισμό όχι για παραγωγικές επενδύσεις αλλά για «παροχές» ακραίας ανισότητας, ροές στην κατανάλωση και στην άτακτη συσσώρευση μιας μειοψηφίας μεν, ευρείας δε. Κάνοντας έναν ευρύ ισολογισμό εξόδων - εσόδων με τη δεξιά και την αριστερή του σελίδα, το ελληνικό δημόσιο χρέος είναι μεγάλος ελληνικός ιδιωτικός πλούτος αυτής της ευρείας μειοψηφίας. Φυσικά «δεν τα φάγαμε όλοι μαζί»: η Παγκάλειος ρήση είναι μιά από τις πολλές λαθροχειρίες πολιτικών μας.

Ο κοινός στρουθοκαμηλισμός των κυβερνήσεων μετά το 2008, ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και τώρα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η αυτοπροστατευτική άρνηση των (κατά τα άλλα, αντιμαχόμενων μέχρι θανάτου) πολιτικών ελίτ να ομολογήσουν ποιά είναι η φύση της ελληνικής κρίσης και σε τι συνίσταται η περιβόητη ελληνική «ιδιομορφία». Αποτέλεσμα: Όποια πολιτική και άν εφάρμοσαν, «φιλομνημονιακή» ή «αντιμνημονιακή», ήταν εσφαλμένη.
Ανάλογο λάθος έκαναν βέβαια η κυβερνώσα ΕΕ και το ΔΝΤ. Αφού επί μία δεκαετία,  στην εποχή της ανόδου, παρατηρούσαν με αδιαφορία ή και ικανοποίηση την ελληνική (και γενικά Νοτιοευρωπαïκή) φούσκα συρροής επενδυτικών κεφαλαίων και τη σκληρά φιλο-κυκλική μακροοικονομική διαχείριση, στη συνέχεια θεώρησαν την επακόλουθη βαθειά κρίση ως απλή δημοσιονομική ανισορροπία και περίμεναν να αποκαταστήσουν την ισορροπία οι «αγορές», επειδή, σύμφωνα με την ιδεοληπτική τους εμμονή, θα τις έπειθαν οι πολιτικές της λιτότητας. Εξ ού και η τοξική συνταγή λανθασμένης θεραπείας, το «αντιβιοτικό σε μίγμα με ποντικοφάρμακο», σύμφωνα με τους Amartya Sen και Jürgen Habermas.
Όμως το πρόβλημα δεν είναι ούτε αμιγώς δημοσιονομικό, ούτε κρίση ελλείμματος, αλλά διπλή διαρθρωτική κρίση παραγωγικού μοντέλου συν μακροχρόνια ανεπάρκεια οικονομικής διακυβέρνησης. Ειδικά η ελληνική διακυβέρνηση 2007-2009 ήταν η πιο οξεία κορυφή αυτής της μακροχρόνιας ανεπάρκειας.
Όσο για τις αγορές που θα θεράπευαν την αδιαθεσία με το μακρύ αόρατο χέρι τους, αυτές είναι αργόστροφες όπως τα κοπάδια και μη ορθολογικές, γι αυτό υπόκεινται στις αναπόφευκτες βαθειές κρίσεις «δημιουργικής καταστροφής», πριν ισορροπήσουν μακροπόθεσμα, «όταν οι άνθρωποι θα έχουν πεθάνει». Οι βαθειές κρίσεις είναι αναπόφευκτες εντός του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, μέσα στον οποίο ζούμε και θα ζούμε, τουλάχιστον στις προσεχείς δεκαετίες. Γιά να αποφεύγονται οι βαρειές επιπτώσεις των κρίσεων (όπως η πιο καταστροφική, η ανεργία), οι πολιτικοί διαχειριστές της οικονομίας και οι κεντρικοί τραπεζίτες πρέπει να είναι πολύ πιο γρήγοροι από τις αγορές και πολύ μπροστά τους. Άν όχι, παθαίνουν ότι έπαθαν στις ΗΠΑ ο πρόεδρος Χούβερ το 1929 και ο κεντρικός τραπεζίτης Άλαν Γκρήνσπαν το 2008. Τουλάχιστον ο δεύτερος έκανε αυτοκριτική εκ των υστέρων. Η διοίκηση Καραμανλή και οι τεχνοκράτες που την υπηρέτησαν, πότε θα κάνουν τη δική τους;

ΙΙΙ.

Το παραμύθι που αφηγούνται ασταμάτητα παλαιοί και νέοι συνήγοροι της τότε κυβέρνησης της Εύφορης Κοιλάδας, διακομματικοί υπερασπιστές της αστακομακαρονάδας των ελίτ και νομικοί εγκέφαλοι των Μισθοδικείων - self service, έχει δράκο. Ο δράκος είναι ο Γεωργίου της ΕΛΣΑΤ και, κατά τους παραμυθάδες που μας αποκοιμίζουν, φούσκωσε το έλλειμμα, εκτελώντας συνειδητά εντολές «εκείνων που ήθελαν να καταστρέψουν την χώρα» (την ήδη κατεστραμένη). Εκτελούσε συνειδητά εντολές, λένε, άρα ποινικές και μάλιστα κακουργηματικές οι ευθύνες του !

Όμως, πότε φούσκωσε ο δράκος το έλλειμμα; Το καλοκαίρι του 2010, όταν η Ελλάδα ήταν ήδη εκτός αγορών, προσδεδεμένη αναγκαστικά στο σωληνάκι με τον ορρό του διακρατικού «τελευταίου δανειστή έκτακτης ανάγκης», ήδη καταπίνοντας το λανθασμένο φάρμακο που συνταγογράφησαν οι πολιτικές της λιτότητας («το αντιβιοτικό  σε μίγμα με ποντικοφάρμακο»).

Εν όψει αυτής της αφήγησης, το βασικό πολιτικό ερώτημα που τίθεται είναι τώρα το εξής: είναι ακόμη οι Έλληνες πολίτες τόσο ανύποπτοι, όσο ήταν το 2011-2012, για να πιστεύουν σε παραμύθια με δράκους;

Είναι τερατώδεις οι πολιτικές ευθύνες των κυβερνώντων, ιδίως της διετίας 2007-2009, αλλά και των τεχνοκρατών συνεργατών τους, για την τελειωτική σπρωξιά προς τη χαράδρα που έδωσαν σε ένα κράτος, το οποίο από καιρό μεταλλάσσονταν σιγά-σιγά σε κράτος αποτυχημένο στη διάσταση του χρόνου. Οι ευθύνες αυτές δεν έχουν αποδοθεί. Στις ΗΠΑ, ο  Άλαν Γκρήνσπαν της fed έκανε αυτοκριτική για τη νεοφιλελεύθερη φούσκα των δεκαετιών 1990 και 2000, για τις αυταπάτες περί την υποτιθέμενη «αποτελεσματικότητα των αγορών» (effective markets) και για τους βολικούς μύθους περί «μεγάλης περιόδου οικονομικής ηρεμίας» (great moderation), που κατέληξαν στην καταστροφική τους γελοιοποίηση το 2008. Στην Ελλάδα κανείς δεν έκανε αυτοκριτική και κανείς δεν κρίθηκε πολιτικά - είτε πολιτικός είτε τεχνοκράτης διαχειριστής της φούσκας 2000-2009.
Αλλά τα γεγονότα δεν μπορούν να κρυφτούν. Ούτε με παραμύθια για δράκους, ούτε με συμπράξεις εντός των θεσμικών οργάνων των τριών εξουσιών μακριά από το φως της δημόσιας σφαίρας, ούτε με πολιτειακά συμβόλαια αμοιβαίας ανοχής, της Δεξιάς που κυβέρνησε στά χρόνια της «ελεύθερης και πλούσιας ζωής» με πλευρές των εκ της Αριστεράς σημερινών κυβερνώντων. Οι οποίοι, δυστυχώς, με τη σειρά τους σκάβουν μόνοι τους τον επόμενο λάκκο για να πέσουν αύριο οι ίδιοι μέσα.

  

Γιώργος Β. Ριτζούλης

Κώστας Καρακώτιας: Υπόθεση Γεωργίου

 

Στον ιστότοπο Μετά την κρίση:
Συστημικός παρασιτισμός*, μάχες με ανεμόμυλους - oι «κερδισμένοι της Μεταπολίτευσης» οδηγούν όλοι μαζί το κάρο πιο βαθειά στη χαράδρα 
[...] Η πολιτική εξουσία, τα κόμματα, το κράτος ως θεσμικό πλέγμα, η δημόσια σφαίρα και τα Μέσα ενημέρωσης, αρνήθηκαν και αρνούνται να ασχοληθούν πολιτικά με ζητήματα ρύθμισης, διαρθρωτικού σχεδιασμού και διαμόρφωσης της παραγωγικής οικονομίας. [...] Το πολιτικό προσωπικό επικεντρώνει την προσοχή του αφενός στους ανα-παραγωγικούς μηχανισμούς της κοινωνίας, ως υποκατάστατο πολιτικής για την αγορά εργασίας και ως στηρίγματα των κομμάτων από τα μεσαία στρώματα, και αφετέρου στα «επικοινωνιακά», ως υποκατάστατο πολιτικών προγραμμάτων [...]  

[...] Κατ' αναλογία με τους κερδισμένους και χαμένους της παγκοσμιοποίησης, ξέρουμε τώρα, εκ των υστέρων, ότι υπάρχουν στην Ελλάδα οι κερδισμένοι και οι χαμένοι της Μεταπολίτευσης. Γι' αυτούς τους πολλούς χαμένους της μεταπολιτευτικής περιόδου, ποιό ελληνικό πολιτικό κόμμα και ποιό πολιτικό προσωπικό νοιάζεται ή θα νοιαστεί;