Στην Τουρκία το στρατιωτικό πραξικόπημα απέτυχε. Παρόλο που τα γεγονότα δεν ήταν καθόλου αναίμακτα, αυτό είναι από μόνο του κάτι καλό και παρήγορο. Δυστυχώς, είναι το μόνο καλό της όλης ιστορίας.
Η Τουρκία παραμένει χώρα με κυβέρνηση εκλεγμένη από τους πολίτες, για τους αισόδοξους χώρα με κοινοβουλευτική δημοκρατία, για τους ρεαλιστές μια ακόμη χώρα με πρόσοψη δημοκρατίας· αλλά και αυτή η πρόσοψη είναι ραγισμένη με βαθειές ρωγμές. Το χειρότερο είναι, ότι οι ρωγμές αυτές είναι επικίνδυνα σεισμικά ρήγματα και πάνε πολύ πιο βαθειά από την πρόσοψη. Η ήδη επισφαλής ισορροπία μεταξύ των κοσμικών τμημάτων της κοινωνίας και μιας εξουσίας όλο και πιο θεοκρατικής και απολυταρχικής, το κοινωνικό-πολιτικό Ισλάμ απέναντι σε κοσμικούς πολίτες, οι διάφορες αντιμαχόμενες δογματικές και πολιτισμικές εσωτερικές υποδιαιρέσεις του μουσουλμανικού θρησκευτικού πληρώματος, Κούρδοι αποσχιστές αντάρτες που επιτίθενται στο στρατό απέναντι σε οπαδούς ενός άκαμπτα συγκεντρωτικού κράτους, τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους απέναντι στις δυνάμεις της τάξης, όλα μαζί είναι ένα παζλ περίπλοκο, με κομμάτια που αναδεύονται διαρκώς από εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις. Έτσι η Τουρκία γίνεται ολοένα και πιο επικίνδυνος τόπος. Όλο και λιγότερο σταθερός, όλο και περισσότερο αναστατωμένος. Γεωγραφικά και γεωπολιτικά ήταν πάντοτε μια χώρα στο μεταίχμιο· τώρα γίνεται πάλι όλο και πιο πολύ Μέση Ανατολή, όλο και λιγότερο «ενδιάμεση ζώνη» μεταξύ Μέσης Ανατολής και Δύσης.
Αυτό δεν είναι καθόλου καθησυχαστικό ούτε για τους Τούρκους, ούτε για τους γείτονές τους.
 |
Ο Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν με τον Πρόεδρο της Παλαιστινικής Αρχής Μαχμούτ Αμπάς
υπό την συνοδεία μεσαιωνικών ιπποτών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
|
Δεν είναι ακόμη γνωστό ούτε καν ποιοί υποκίνησαν το πραξικόπημα. Οι συνεχείς αναφορές των Τούρκων κυβερνώντων στα δίκτυα του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, η απειλή του πρωθυπουργού Γιλντιρίμ εναντίον των «χωρών που τον φιλοξενούν και τον υποστηρίζουν» (ο Γκιουλέν έχει καταφύγει στην Πενσυλβάνια), το άμεσο αίτημα στις ΗΠΑ για έκδοσή του, δεν πείθουν και δεν προοιωνίζουν τίποτε καλό. Μόνον περισσότερες εκκαθαρίσεις αντιφρονούντων, περισσότερη στήριξη της τουρκικής κυβέρνησης σε λογικές θρησκευτικού - αντι-κοσμικού κράτους με απολυταρχικές τάσεις, πιο πολύ αντιαμερικανισμό και πιο πολλές μελλοντικές συγκρούσεις με τους κοσμικούς Τούρκους, με τους φιλοδυτικούς, με τους αριστερούς, με Κούρδους κτλ. Και τίποτε από όσα δόθηκαν στη δημοσιότητα δεν αποδεικνύει ότι όντως το δίκτυο του Γκιουλέν οργάνωσε το πραξικόπημα.
«Μαϊμούν»-πραξικόπημα ή «πανικός μπροστά στην πόρτα που κλείνει»;
Μήπως, αντίθετα, έχoυν δίκιο όσοι (κυρίως εντός Τουρκίας) επισημαίνονται από τον Ράιαν Χηθ του Politico; Ήταν το κίνημα μια false flag, μια οπερέττα σκηνοθετημένη από την ίδια την εξουσία, ένα «μαϊμούν-νταρβέ» (πραξικόπημα-μαϊμού) όπως ευρύτατα κυκλοφορεί στην Τουρκία, με κάποιους συνταγματάρχες ή ταγματάρχες και δυό-τρείς στρατηγούς που «τσίμπησαν το δόλωμα» ως χρήσιμοι ηλίθιοι; Άλλωστε, οι εξουσιαστές της γείτονος ήταν πάντοτε επιρρεπείς στις βυζαντινού τύπου δολοπλοκίες: Από την εποχή του 1453 που πήραν την αυτοκρατορική Πόλη, παρέλαβαν μαζί της και όλα τα σκοτεινά της όψιμης Αυτοκρατορίας της. Και πόσο ερασιτέχνες ήταν αυτοί οι πραξικοπηματίες, όταν ο Ερντογάν παραθερίζει σε ξενοδοχείο και δεν φροντίζουν πρώτα-πρώτα να τον συλλάβουν; Αντί να κάνουν το στοιχειώδες, βομβάρδισαν την Εθνοσυνέλευση (ποιό το όφελος; - πράξη που «ανταποδόθηκε» ως αγριότητα από τον όχλο με ακόμη χειρότερο τρόπο, με το λυντσάρισμα ανύποπτων εικοσάχρονων απλών κληρωτών στρατιωτών) και πιάσανε τα γεφύρια, λες και έκανε πραξικόπημα ο Τσακιτζής, ο Ρομπέν της Σμύρνης, με τους ζεϊμπέκηδές του.
Όμως δύσκολα θα πιστέψει κανείς και αυτό: ότι ο Ερντογάν οργάνωσε πραξικόπημα κατά του Ερντογάν για να έχει πρόσχημα να εκκαθαρίσει τους αντιπάλους του· ποιός βάζει μόνος του φωτιά στο σπίτι του για να διώξει τον ανεπιθύμητο συγκάτοικο, ελπίζοντας ότι τελικά δεν θα καεί ολόκληρο το σπίτι;
Απομένει ως πιο πιθανό κίνητρο των πιραντελλικών στασιαστών (Απόψε αυτοσχεδιάζουμε), ο «πανικός μπροστά σε μια πόρτα που κλείνει», όπως ήδη περιγράφηκε γλαφυρά από σχολιαστές στην Ευρώπη. Το κάποτε περίκλειστο κοσμικό κάστρο του Κεμαλικού στρατού στα χρόνια του Ερντογάν αλλάζει ραγδαία. Κάποιοι από τους εναπομένοντας φρουρούς του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους, βλέπουν με τρόμο ότι ίσως αύριο η θέση τους μέσα στον «νέο κόσμο» που χτίζει ο Ερντογάν θα είναι ακόμη πιο δύσκολη. Αυτός ο πανικός, για τον οικείο κόσμο τους που γίνεται κόσμος του χθες, ίσως έσπρωξε μερικούς από τους πιο παλαιο-Κεμαλιστές - «Ιακωβίνους» να αδράξουν απερίσκεπτα και αδέξια μια «τελευταία ευκαιρία». Αλλά το 2016 δεν είναι 1980. Ελάχιστοι πολίτες στην Τουρκία βλέπουν ως λύση (ή ως μικρότερο κακό) στρατιωτικές δικτατορίες. Λιγότερο από όλους τις θέλουν οι σημερινοί κοσμικοί «νεο-Κεμαλιστές» Τούρκοι.
Έτσι ξαναγυρίζουμε στην αρχή. Όπως γράφει ο Τούρκος αναλυτής Ντενίζ Γιουσέλ, ο Ταγίπ Ερντογάν έχει δίκιο: αυτό το πραξικόπημα ήταν δώρο Θεού για τον ίδιο. Για να εκκαθαρίσει και άλλους αντιπάλους, για να επιβάλλει ένα προεδρικό σύστημα με τον ίδιο ως οιονεί Σουλτάνο (Deniz Yücel «Der eigentliche Putsch beginnt jetzt erst» - «Το πραγματικό πραξικόπημα αρχίζει μόλις τώρα», στην Welt, 17.7.2016).
 |
Ο Ταγίπ Ερντογάν ως επιδοξος Σουλτάνος και οι μεσαιωνικοί ιππότες της Αυτοκρατορίας
|
Όλα γίνονται πιο επισφαλή. Μεσανατολικά και ευρωπαϊκά «σεισμικά ρήγματα» τέμνονται
Το πρόβλημα του Ερντογάν, και κυρίως το δικό μας πρόβλημα στην Ελλάδα (όπως και πολλών άλλων), ήδη το αναφέραμε: Οι ρωγμές της Τουρκίας που γεννούν τοπικούς σεισμούς, πάνε πολύ πιο βαθειά από την πρόσοψη και διακλαδίζονται ή διασταυρώνονται με άλλα ρήγματα σεισμικής αναστάτωσης, πολύ πέρα από την Τουρκία. Κυρίως με τα πιο καταστροφικά, της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Αλλά διασταυρώνονται και με εκ πρώτης όψεως πιο καλοήθη, ωστόσο παλαιά επικίνδυνα ρήγματα εντός της Ευρώπης, ξεχασμένα εδώ και καιρό, που επανεμφανίζονται. Ολόκληρο το «χαλί» της Παλαιάς Ηπείρου τραβιέται από δυνάμεις εξωτερικές ή πλανητικές (πρόσφυγες και μετανάστευση, παγκοσμιοποίηση, όλο και πιο ακραία ανισότητα και εγγενής αστάθεια του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού των «ακρίδων», οικονομική ύφεση, αποπληθωρισμός και μετατόπιση πλούτου προς την Ανατολή, κλιματική αλλαγή) και εσωτερικές (ανεπάρκεια και ανευθυνότητα των πολιτικών και πολιτισμικών ελίτ, δομικές ατέλειες του ευρώ και της ΕΕ, εντελώς αποτυχημένες πολιτικές, οικονομικές και άλλες), με αποτέλεσμα να ξεφτίζουν πρώτα τα άκρα και το περίγραμμά του: από την Κωνσταντινούπολη μέχρι το Λονδίνο και το Εδιμβούργο, χωρίς να ξεχνάμε την χρονίζουσα περιφερειακή σύγκρουση Ουκρανίας και Ρωσίας.
Άν και τόσο κοντά στο βαθύ σεισμικό ρήγμα και όριο της Ευρώπης στο Βόσπορο - η Ελλάδα είναι και αυτή η ίδια οριακή Ευρώπη - οι ελληνικές πολιτικές ελίτ εν έτει 2016 επιμένουν αμέριμνα, αυτιστικά και ανεύθυνα· εμπνέονται ακόμη από τα διπολικά πρότυπα κομματικής πολιτικής των δεκαετιών του 1980 και 1990. Παρόλο που γλυτώσαμε από τα χειρότερα το καλοκαίρι του 2015, παρόλο που ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας - μαζί με στραβά - κάνουν τώρα μερικές από τις δουλειές που μάταια περίμενε κανείς να κάνουν οι άλλοι, αυτοαποκαλούμενοι ευρωπαϊστές, ο ελληνικός κόσμος του χθες («νεκρό βάρος του παρελθόντος» αποκαλούσε ο Γκράμσι αυτή την εξουσία επί του παρόντος), μαζί και με άλλα πράγματα, διατηρούν τη χώρα σε κατάσταση υψηλότατης επισφάλειας· ενώ δίπλα μας τα πιο επικίνδυνα ρήγματα διευρύνονται και χρόνιες διαρθρωτικές κρίσεις αποκτούν νέα χαρακτηριστικά, χαοτικού τύπου, οι έλληνες πολιτικοί ασχολούνται κυρίως με τον εσωτερικό τους (στενοκομματικό) κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου