«Έξω πάμε καλά». Μέσα;

1. Ήδη πολύ καιρό πριν τις εκλογές, μπορούσε κανείς να διακρίνει στη διεθνή συζήτηση ότι υπήρχε το περιθώριο ελιγμών για να βρεθεί ένας κάποιος κοινός τόπος στη διαπραγμάτευση μεταξύ των εταίρων της ευρωζώνης και της επερχόμενης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (ή ΣΥΡΙΖΑ σύν ό,τι άλλο). 

  

Η περίπτωση Grexit (ή μάλλον τέλος του ευρώ) είχε μένει εκεί πίσω, στο «μεγάλο σταυροδρόμι της ΕΕ», το καλοκαίρι του 2012, καταγραμμένη ως ιστορικό ενδεχόμενο που τελικά δεν συνέβη.

Όμως αντίθετα με τις εξωτερικές, πιο επίφοβες παραμένουν οι εσωτερικές εξελίξεις. Οι κυβερνήσεις, τόσο η προηγούμενη στην τελευταία της φάση, όσο και η νέα, δεν ελέγχουν σχεδόν τίποτε στο μηχανισμό συλλογής εσόδων. Επίσης, η νέα κυβέρνηση δεν έχει καταλάβει ακόμη τι αντίδραση θα έλθει από τους ποικίλους «προστατευμένους και επωφελημένους», σε περίπτωση που τολμήσουν (ευκταίο και απολύτως αναγκαίο είναι) να αγγίξουν προνόμια και τα ακραία δυσανάλογα «κεκτημένα». Το μεγάλο, δύσκολο στοίχημα είναι η στοιχειώδης αποκατάσταση κοινωνικής δικαιοσύνης, το να δοθούν σήματα αναζήτησης μιας κάποιας κοινωνικής συνοχής: για να το κάνουν, πρέπει να θίξουν καλά προστατευμένες κοινωνικές ομάδες, από ολιγάρχες μέχρι κάποια καλοταϊσμένα επι δεκαετίες και με πολλά περιουσιακά στοιχεία ανώτερα στρώματα της «μεσαίας» τάξης (ελευθεροεπεγγελματικής ή προνομιούχας «μισθωτής του βαθέος κράτους») και σε κάθε περίπτωση κρατικοδίαιτης και φοροδιαφεύγουσας.

 
Εκεί είναι η σύγκρουση. Μπορούν πάντως να έχουν βοήθεια και «απ’ έξω»: η πρόταση Γκάμπριελ για πάγωμα περιουσιακών στοιχείων των υπόπτων για φοροδιαφυγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το έδειξε για μια ακόμη φορά. Πρέπει όμως να επιδιώξουν ως ελληνική κυβέρνηση την ενεργοποίηση. Θα το κάνουν;

2. Μέχρι τώρα, στην προς τα έξω «επικοινωνιακή» θύελλα που έχει εξαπολύσει η νέα κυβέρνηση, περιορίζεται στο ρόλο εκείνου που ζητά. Ωστόσο, ο σοβαρός επίδοξος διαπραγματευτής όταν ζητά, πρέπει επίσης να αντιπροσφέρει. Άν δεν το κάνει, δεν είναι διαπραγματευτής αλλά η ζητιάνος ή εκβιαστής. Στην προκειμένη περίπτωση κατά 90 % ζητιάνος. Από τώρα, από την αναζήτηση της μεταβατικής συμφωνίας - «γέφυρας», είναι η ώρα της αντιπροσφοράς. Όμως ο προσεκτικός διαπραγματευτής διαλέγει με πάρα πολλή προσοχή τι δίνει.

Το λεγόμενο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης είναι εφικτό – μεσοπρόθεσμα, ωστόσο με χρηματοδότηση από πόρους εσωτερικούς που θα υποστηρίζεται από εξωτερική διευκόλυνση - ελάφρυνση (χρονική μετάθεση όρων αποπληρωμής των δανείων). Αυτό το δεύτερο, δηλαδή η δημιουργία δημοσιονομικού περιθωρίου ελιγμών, είναι βασικό για το αν θα πετύχει ή όχι το μείγμα σε μια τελική συμφωνία.
Ωστόσο το κρίσμο για την πραγματοποίηση των κοινωνικών υπεσχημένων είναι οι εσωτερικές αναδιανεμητικές πολιτικές και πολιτικές επανεκκίνησης της πραγματικής οικονομίας: φορολογικός εξορθολογισμός, ανάκτηση (του χαμένου) φοροεισπρακτικού ελέγχου, καταπολέμηση γραφειοκρατίας και διαφθοράς, ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα τώρα (αποτελεί «μνημονιακή υποχρέωση», όμως το ζήτημα δεν είναι αυτό!) και πάντοτε στο βάθος οι δράσεις για ένα Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο.

Αυτές οι αναδιανεμητικές πολιτικές και πολιτικές επανεκκίνησης της πραγματικής οικονομίας μπορούν να είναι και βασικές αντιπροσφορές στη διαπραγμάτευση «προς τα έξω».

Σε κάθε περίπτωση, χωρίς αύξηση στα δημοσιονομικά έσοδα, το πάζλ ενός νέου μείγματος κοινωνικής πολιτικής είναι αδύνατο να λυθεί.

Ως διαπραγματευτική θέση, η αποδοχή «να παραμείνει η Ελλάδα μοναδική περίπτωση εξαίρεσης στη ζώνη του ευρώ» είναι εξαιρετικά αδύνατη θέση. Είναι αδύνατο να γίνει αποδεκτή από άλλες χώρες-μέλη, ειδικά από «παθούσες» χώρες του Νότου. Δεν θα το δεχτεί ούτε καν ένα αυριανό κυβερνητικό Podemos και αυτό είναι εντελώς εύλογο.

 

3. Ο «νεο-Βενιζελισμός» (εκ του Ελευθερίου) στις πρώτες κινήσεις αλλά και σε μερικά βιογραφικά «μεγάλων» υπουργείων, είναι πολύ επίφοβος. Κακό σημάδι. Ο κίνδυνος είναι ο εξής: άν τυχόν αποφασίσουν να αποφύγουν τα μέτρα πραγματικής κοινωνικής δικαιοσύνης, να μπουν στον καταστροφικό πειρασμό να μοιράσουν ως αντίβαρο «εθνικοενωτικές» ναρκωτικές ιδεολογικές ουσίες διά το πόπολο: Οι «κακοί Γερμανοί», οι «κακοί Εβραίοι», οι «καλοί Ρώσοι» και τα λοιπά γνωστά εκ της «λαϊκής» Δεξιάς και του βαθέος ΠΑΣΟΚ... Μόνον οι «κακοί Αμερικάνοι» δεν είναι πια κακοί – επιτέλους μια κάποια πρόοδος, χάνουμε μια από τις εθνοκτόνες απομιμήσεις «σοσιαλισμών α λα ελληνικά»...  
Οι πρώτες ενδείξεις κοινωνικών προσανατολισμών δεν είναι καλές: αντί για επανορθωτικές κινήσεις ή έστω σήματα στήριξης στους επισφαλείς εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα, προτεραιότητα ως συνομιλητές έχουν πάντα η υψηλόμισθη «εργατική αριστοκρατία» των ΔΕΚΟ και η διασφαλισμένη από τη λιτότητα νομενκλατούρα του βαθέος κράτους.

Επίσης: Οι διαρκείς και απότομες αλλαγές αντιδράσεων και συναισθημάτων εκ μέρους των εγχώριων ΜΜΕ (σε μια ιστορία που όλοι γνωρίζουν ότι θα διαρκέσει μήνες και θα έχει μεταπτώσεις), δείχνει μάλλον ένα «βρεφονηπιακό» πολιτικό επίπεδο. Οι ελλείψεις της πολιτικής παιδείας τους ήταν και είναι μεγάλο μειονέκτημα με επίπτωση παραμορφωτικές στρεβλώσεις της κοινής γνώμης: πρόκειται για αποδοχή της ανωριμότητας εκ μέρους των ελληνικών ελίτ της πολιτικής και της ενημέρωσης, με δική τους ευθύνη.
   

4. Είναι φανερό πώς χρειάζεται επειγόντως και κάποιος «σοσιαλδημοκρατισμός» – μαζί με πολλά άλλα πράγματα. Όμως σοσιαλδημοκρατισμός της κλασικής γραμμής (Κλίμεντ Ατλη – Βίλλυ Μπράντ – Ούλοφ Πάλμε). Καμμιά σχέση με «τριτοδρομικούς» Μπλερισμούς. Το πρόβλημα είναι ότι στα θέματα της αναδιανομής και της κοινωνικής συνοχής, ο σοσιαλδημοκρατισμός της κλασικής γραμμής Ατλη – Μπράντ – Πάλμε βρίσκεται πολλά χιλιόμετρα πιο αριστερά από το σημερινό Συριζαίηκο consensus με τα ανώτερα λιπαρά μεσοστρώματα, τόσο τα προστατευμένα του βαθέος κράτους όσο και τα ελευθεροεπαγγελματικά. Πόσο ακόμη πιο αριστερά βρίσκεται ο «κοινωνικός αντικαταναλωτισμός» και η «εργατική λιτότητα» του Μπερλινγκουέρ (γύρω στο 1980), ας μή το συζητήσουμε κάν…
Η «νεοφιλελεύθερη επανάσταση» με τον αντικοινωνικό εγωϊσμό και ηδονισμό που έσπειρε παντού, λίγο πριν και λίγο μετά το 1980, έκανε τρομακτική ζημιά. Προκάλεσε παραμορφωτικές μεταλλάξεις και στις κοινωνίες και στα πολιτικά ρεύματα, δεξιά και αριστερά. 
Υπάρχει εξίσου και στον ΣΥΡΙΖΑ πρόβλημα αντικοινωνικού εγωϊσμού των προστατευμένων κοινωνικών στρωμάτων με τα δυσανάλογα κεκτημένα, όπως (με διαφορετική μορφή) υπάρχει και σε όλη τη λεγόμενη κεντροαριστερά.

  

Γ. Ρ.        (5.2.2015)

Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο ή παλιά πολιτική;
  
Διακυβέρνηση σε εποχή ισχνών αγελάδων

    

Βαρουφάκης: Ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί και «μικρά πρωτογενή πλεονάσματα» ή αντι-κυκλική πολιτική; Πίσω στην εποχή των «ελληνικών παχειών αγελάδων» ή Κέϋνς;

   

Επιστροφή στα βασικά: Πήγε χαμένος μισός αιώνας;
         

Τόνυ Τζάντ: Στην εποχή της νέας ανασφάλειας, να υπερασπισθούμε μαχόμενοι την κοινωνική δημοκρατία
 
Ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ (1922 - 11 Ιουνίου 1984) εναντίον του καταναλωτισμού
  
Z. Γκάμπριελ: Πάγωμα λογαριασμών των Ελλήνων φοροφυγάδων

Update 9.2.2015:
 
Βέρνερ Φάιμαν: Πέφτουν έξω όσοι ελπίζουν σε αποτυχία της κυβέρνησης Τσίπρα
   

Γιώργος Σιακαντάρης ("Μεταρρύθμιση"):  Η πάσα Ντράγκι στη Σοσιαλδημοκρατία